مشاید بتوان «تمدن» را بزرگ‌ترین سازه مفهومی دانست که اندیشیدن بدان، در سپهر فکری هر اندیش‌ورزی نیست؛ اما ملاحظه آرمان‌های رهبران جامعه اسلامی و نیز نظر‌داشت افق ترسیم شده برای نظام اسلامی ایران، حکایت از دست‌یافتنی شدن «تمدن عظیم اسلامی» دارد. حرکت نظام اسلامی، برای تمدن‌سازی، آنگاه در راستای مبانی و اهداف اصیل اسلامی خواهد بود که پیگیری این هدف والا را با روش اجتهادی و رویکرد فقهی در دستور کار خود قرار دهد. «اجتهاد تمدن‌ساز» نرم افزار بنیادین برای نیل به «تمدن‌سازی اسلامی» است که اثر حاضر در صدد تبیین آن، بر اساس دیدگاه استاد فرزانه حضرت آیت‌الله اعرافی دارد.

مسأله «قلمرو دین» که گاه به خطا، از آن با عنوان «انتظار بشر از دین» یاد می‌شود، موضوعی است که از دیرباز در مباحث «دین‌پژوهی» مورد بحث بوده؛ اهتمام بیشتر به این مسأله در دوران حاضر، به معنی توفیق دین‌ستیزان در اثبات گستره حداقلی برای دین نیست؛ بلکه به معنی کامیابی دین‌مداران در دفاع از قلمرو حداکثری برای دین می‌باشد؛ اندیشه‌ای که حقانیت آن، نه در عرصه نظر، که در عرصه عمل و با تشکیل «حکومت دینی» و تلاش برای بنا نهادن «تمدن عظیم اسلامی» به اثبات رسیده است. اثر حاضر درصدد دفاع از اندیشه دین حداکثری در مسأله «قلمرو دین و گستره شریعت» بر اساس مبانی فکری استاد اعرافی است. 

«هرمنوتیک» قلمروی مطالعاتی است که در فضای اندیشه و فرهنگ غربی شکل گرفته و در سالهای اخیر، توجه اندیشمندانی از مجامع علمی دانشگاهی و حوزوی جهان اسلام را نیز به خود معطوف نموده است. فارغ از اینکه توجه به این موضوع در مسیحیت، با انگیزه خدمت به معرفت دینی و یا با غرض تقابل با آن بوده، به هر حال، پرداختن به این بحث در اسلام، به دلیل تفاوت جایگاه متن دینی و نیز نحوه مرجعیت دینی، کارکردی کاملا متفاوت از مسیحیت دارد؛ همین امر باعث تلقی متفاوت در «تهدید» یا «فرصت» دانستن این یافته علمی در عرصه اندیشه اسلامی شده است، اثر حاضر تلاش دارد، با تبیین اندیشه هرمنوتیک فلسفی و پاسخ به شبهات مطرح شده در مورد تفسیر متون اسلامی، با عرضه سوالات مبتنی بر هرمنوتیک در زمینه منطق فهم و استنباط متن دینی در اسلام، بر غنا و استحکام عملیات اجتهاد و تفسیر متون اسلامی بیفزاید.